FM Architecten: Onderzoek in architectuur en stedenbouw

Onderzoek REGIO 1

Regioparken

Stad en Landschap: het regiopark.
Het landschap staat in de belangstelling: Wat is de toekomst van het landschap? En van wie is dat landschap eigenlijk? De discussie en over het beroep op het landschap werd aangewakkerd door het terugtrekken van de landbouw en tegelijkertijd de enorme schaalvergrotingen in die zelfde landbouw. Subsidies zoals Belvedere hebben ons de cultuurhistorische waarde van landschap laten zien. De natuurliefhebbers hebben een sterke stem verworven en steeds meer cultuurlandschap wordt weer terug gegeven aan de natuur – een ander soort cultuurlandschap. De politiek heeft de verrommeling van het buitengebied op de agenda geplaatst. Er wordt gewerkt aan brandingconcepten voor hele regio’s, de Europese commissie doet onderzoek naar duurzame gebiedsontwikkelingen (SOUL = sustainable and accsessible urban landscapes) het stimuleringsfonds voor architectuur heeft onlangs onderzoek geïnitieerd naar het landschap van de stad en het fenomeen van de eerste regioparken steken overal in Europa het hoofd op.
Het ontstaan van regioparken is een recente ontwikkeling waarbinnen aan de verhouding tussen stad en land een groeiende betekenis wordt toekent. De meeste regio’s die de ontwikkeling van een regiopark nastreven zijn zich bewust van de groeiende concurrentie tussen de Europese steden waarbij de kwaliteit van het ommeland die positie ten voor en nadele kan beïnvloeden. De kwaliteit van het stedelijk ommeland wordt als een belangrijke vestigingsfactor gezien. De aantrekkelijkheid van het landschap en de toegankelijkheid hiervan bedient de recreatieve behoefte van de stad- en ommeland bewoners en is het complementaire deel van het stedelijke leven.
De aanleidingen voor het definiëren en initiëren van een regiopark kunnen uiteenlopend zijn: het beschermen van groene ruimte in een steeds meer verstedelijkende omgeving, het achteruitlopende imago in een krimpende regio of een economische noodzakelijke impuls voor in verval rakende industriële regio’s. De ruimtelijke attractiviteit zal in de regioparken toenemen. Vrijwel overal wordt er een versterking van de bestaande kwaliteiten beoogd, voor de minder waardevolle gebieden wordt aan perspectieven gebouwd en de dissonanten in een gebied worden geaccepteerd en geïntegreerd in het geheel.
Vooral het laatste – de integratie van dissonanten- is een aanpak die de beleving van het landschap nogal ingrijpend kan veranderen.
Het is logisch dat eigenlijk geen enkele regio geheel ten dienste van de recreatie kan staan. Een regio is immers groot en complex. Naast het pastorale kijk- en verblijflandschap wordt de recreant geconfronteerd met functionele, soms harde of zelfs lelijke elementen. Deze elementen zijn enorm belangrijk voor het systeem van de stad (en ook voor het land): te denken aan de snelwegen, de energieproductie en energietransport, de afvalverweking of de voedselproductie. In de regioparken ontstaan interessante ingrepen waarin deze niet-recreatieve elementen met een recreatieve toepassing gecombineerd worden: zwemmen in een vijver te midden van glastuinbouwkassen, klimmen aan de gevel van een verbrandingsinstallatie, een idyllisch buitencafé in een monocultuur, een uitkijkplaats bij de snelweg en de hogesnelheidslijn met kijk op het landschap en de contouren van de stad, een nieuw natuurgebied op de opengebroken landingsbaan van een voormalige militair vliegveld. De verrassende combinaties zijn meer dan alleen origineel, zij bewerkstellingen een ander zicht op en een ander gebruik van het bekende. Het Duitse begrip Umdeutung , in het Nederlands enigszins vertaalbaar als ‘herinterpretatie’, benoemt het proces dat hier plaats vindt. Het is een proces waar situaties een verschuiving aan waardering, interpretatie en betekenis ondergaan. Hier ligt een grote kracht om de grote verscheidenheid aan belangen binnen het landschap aan elkaar te koppelen of zelfs aan kongsi’s te bouwen.
Lees hier het volledige essay.